کابل مفتولی چیست؟ویژگی ها و کاربرد کابل مفتولی

به دلیل آنکه کابل مفتولی ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد، یکی از محصولات پر تقاضا در صنعت سیم و کابل محسوب می‌شود. از سیم‌کشی ساختمان گرفته تا سیستم‌های توزیع و انتقال برق، کابل مفتولی به معنای واقعی کلمه در همه‌جا استفاده می‌شود. عملکرد این کابل باعث شده است تا بسیاری از صنایع بتواند نیازهای الکتریکی خود را به نحوی مؤثر و بهینه برطرف کنند. درعین‌حال که کابل مفتولی می‌تواند محصولی بسیار کاربردی باشد اما بررسی معایب آن نیز باید در دستور کار قرار گیرد. این مهم باعث می‌شود تا در زمان خرید بهترین کابل بتوانیم محصولی که مطابق با نیازهایمان را انتخاب کنیم. به همین دلیل، ما در مقاله دیگری از وبلاگ کابل برق به‌تفصیل در مورد این کابل صحبت می‌کنیم.  

کابل مفتولی چیست؟

همان‌طور که از نامش پیداست، کابل مفتولی (Single Core Cables) یک سیم تک‌هسته‌ای رساناست که با هادی آلومینیومی یا مسی ساخته می‌شود. این کابل در بازار به نام‌های کابل تک‌هسته‌ای یا کابل تک‌رشته‌ای نیز شناخته می‌شود. اگرچه این کابل دارای یک هسته است اما ضخامت (قطر) و اندازه آن می‌تواند متفاوت باشد. کابل مفتولی می‌تواند دارای یک ساختار جامد یا رشته‌ای باشد. جامد به این معناست که کابل از یک سیم با یک هسته تشکیل شده است اما کابل رشته‌ای از چند رشته در یک سیم ساخته می‌شود. تفاوت این کابل با نوع افشان در این است که کابل افشان از چند سیم تولید می‌شود که هر سیم به‌تنهایی دارای چندین رشته هادی است. کابل تک‌هسته‌ای از استحکام خوبی برخوردار است اما انعطاف‌پذیری کمتری نسبت به کابل‌های افشان دارند. هرچه قطر کابل تک‌رشته‌ای بیشتر باشد، انعطاف‌پذیری کمتر خواهد بود. گاهی اوقات می‌توان کابل‌های مفتولی را برای کاربردهای خاص انتخاب کرد زیرا هزینه کمتری دارند. این مدل کابل برق به‌ویژه در امور ساختمانی مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد.

مزایای کابل مفتولی

کابل تکه هسته‌ای محصولی پرطرفدار است زیرا به دلیل هزینه پایین آن در تولید، مقرون به‌صرفه‌تر از کابل افشان است. این کابل ساختاری ساده دارد و می‌تواند تحت شرایط سخت مقاومت بالایی از خود نشان دهد. استفاده و نصب کابل مفتولی بر روی تابلوهای برق راحت‌تر است زیرا تنها از یک رشته ساخته شده است و احتمال اتصالی در مدار را کاهش می‌دهد. مقاومت بالای کابل مفتولی به دلیل داشتن یک رشته ضخیم به‌جای چند سیم نازک چند رشته‌ای است. این ویژگی باعث شده است تا کابل تک رشته نسبت به ساییدگی و پیچیده شدن مقاومت بالایی داشته باشد. این کابل همچنین دارای قطر کمتری نسبت به کابل افشان است. ناگفته نماند، قطر کمتر به معنای این نیست که این کابل جریان کمتری از برق را منتقل می‌کند! این واقعیت را نیز باید اضافه کرد که کابل تک‌هسته‌ای در اثر خوردگی دچار شکست نمی‌شود؛ بنابراین، در برابر نَم و هوای مرطوب مقاوم خوبی از خود نشان می‌دهد. حتی اگر در تولید این محصول از گالوانیزه گرم استفاده شود، مقاومت این کابل برابر شرایط هوایی شدید نیز بالاتر می‌رود.  

معایب کابل مفتولی

اگرچه کابل تکه هسته‌ای فواید زیادی به همراه دارد اما چند ایراد به‌خصوص در آن مشاهده می‌شود. یکی از مشکلات اصلی کابل تک‌رشته‌ای این است که فقط در اندازه‌های کوچک تولید شده و فروخته می‌شود. این عیب بزرگ باعث شده است تا این کابل در تعدادی از صنایع خاص قابل‌استفاده نباشد. در صورت خم شدن یا ارتعاش مداوم، کابل مفتولی درنهایت فرسوده شده و خراب می‌شود. در این‌گونه موارد نیاز است که کابل معیوب با نوع جدید جایگزین شود. به دلیل همین مشکل، کابل هسته‌ای برای کاربردهایی مانند رباتیک یا وسایل نقلیه که به مقدار قابل‌توجهی انعطاف‌پذیری نیاز دارند، مناسب نیست. عیب دیگر کابل مفتولی این است که اثر پوستی (Skin Effect) در آن بیشتر از کابل افشان است. به دلیل اینکه الکترون‌ها هنگام جابجایی تمایل دارند که در سطح خارجی رسانا حرکت کنند، کابل‌های مفتولی پس از مدتی به دلیل اثر پوستی دچار حالت شکنندگی می‌شوند. به همین دلیل، نیاز به تعمیر و نگهداری بیشتری دارند.

انواع کابل مفتولی

ابتدا باید بگوییم که سیم‌های مفتولی با توجه به ولتاژ نامی به دو دستهٔ زیر تقسیم می‌شوند:

• دارای ولتاژ نامی 300 تا 500 ولت برای کابل‌ها با سطح مقاطع 0.5 و 0.75 و یک میلی‌متر مربع
• دارای ولتاژ نامی 450 تا 750 ولت برای کابل‌ها با سطح مقطع بیشتر از یک میلی‌متر مربع

حالا به سراغ انواع مختلف کابل تک‌هسته‌ای می‌رویم:

کابل مفتولی سبک

کابل تک‌هسته‌ای سبک در اصطلاح «NYM» نامیده می‌شود. از این مدل کابل برای سیم‌کشی ثابت استفاده می‌شود و اغلب مناسب کاربردهای ساختمانی (مسکونی، اداری و تجاری) خانگی، غیر صنعتی است. ولتاژ نامی این کابل 300 تا 500 ولت است. کابل تک رشته سبک از هادی مسی تک مفتولی یا چند مفتولی (دو تا پنج رشته در یک سیم) ساخته می‌شوند. این کابل عایق‌بندی شده است و دارای روکشی از جنس پی‌وی‌سی (PVC) است. عایق پی‌وی‌سی می‌تواند در حداکثر دمای عملیاتی بالاتر از 70 درجه سانتی‌گراد به کار گرفته شود. همچنین، کابل NYM در برابر اشعه ماوراء UV مقاوم نیست و نباید در معرض نور مستقیم خورشید باشد. کدهای مشخصه این کابل عبارتند از:

• H05VV-R
• H05VV-U
• NYM

کابل مفتولی سنگین

کابل تک‌هسته‌ای سنگین در اصطلاح «NYY» نامیده می‌شود از این مدل کابل به دلیل آنکه قابلیت نصب بر روی زمین را دارد، به‌عنوان «کابل زمینی» نیز یاد می‌شود. برای کاربردهایی که به محافظت مکانیکی نیاز نیست (هم فضاهای داخلی و هم بیرونی) از این کابل استفاده می‌شود. کابل سنگین به‌صورت تک رشته و چند رشته در یک سیم با سایزهای مختلف در بازار به فروش می‌رسد. برای عایق‌بندی کردن این کابل از روکش پی‌وی‌سی (PVC) یا از ایکس آل پی ئی (XLPE) استفاده می‌شود. کدهای مشخصه این کابل عبارتند از:

• NYY
• N2XY

استاندارد ساخت کابل مفتولی

کابل‌های تک‌هسته‌ای با هر ولتاژ نامی و هر سطح مقطعی که باشند، باید مطابق با استانداردهای ایران ISIRI 60705 یا استانداردهای جهانی IEC 05 60227 تولید شوند. برای سیم مفتولی مسی که از جنس مس آنیل شده با درصد خلوص بالاست، رعایت استانداردهای ملی شماره ISIRI 3084 برای ایران و استاندارد بین‌المللی IEC 60228 ضروری است.  

ضخامت کابل مفتولی

کابل تک رشته معمولاً تا سطح مقطع 10 (قطر 10 میلی‌متر) استفاده می‌شود اما استفاده از قطر بیش 10 سانتی‌متر خیلی رایج نیست. کابل مفتولی تا سطح مقطع 10 میلی‌متر از جنس مسی و بیش از 10 میلی‌متر از جنس کابل آلومینیومی تولید می‌شود. بااینکه هادی مسی برای عبور جریان بهتر از هادی آلومینیومی است اما هادی مسی گران‌تر است. در جدول زیر می‌توانید ضخامت این مدل کابل برق را مشاهده کنید:

کاربرد کابل مفتولی

کابل‌های تک‌هسته‌ای به دلیل استحکام بالا، مقاومت حرارتی خوب و ویژگی‌های ضدضربه، در کاربردهای بسیاری مورداستفاده قرار می‌گیرند. این کابل‌ها عمدتاً برای موارد زیر مصرف می‌شوند:

• سیم‌کشی داخلی ساختمان (در بتن و آجرکاری)
• مصارف صنعتی
• دستگاه‌های برقی اعم از کنترل سوئیچ، رله، اتصالات داخلی و دیگر تجهیزات الکتریکی
• تابلوهای برق
• تولید و توزیع برق در نیروگاه‌ها
• کابل‌کشی در لوله‌های خرطومی و ساده

قیمت کابل مفتولی

قیمت کابل تک رشته به عوامل مختلف زیر وابسته است:

• جنس هادی (مسی گران‌تر از آلومینیومی است)
• کیفیت ساخت
• برند سازنده
• تولید داخل یا خارج
• نرخ ارز و قیمت دلار
• میزان عرضه و تقاضا

تولیدکنندگان معتبری که در ساخت کابل مفتولی فعال هستند، عبارتند از:

• پاسارگاد
• دامغان
• البرز
• مسین
• پیشرو
• سیمکو
• خراسان
• همدان
• یزد
• اعتماد

کلام آخر

کابل‌های مفتولی به‌نوعی از کابل‌ها گفته می‌شود که تنها دارای یک هسته هستند. این محصول در کاربردهای مختلف مانند ساختمان‌سازی، تابلوها فرمان، سیستم‌های انتقال و توزیع برق و دیگر صنایع به کار گرفته می‌شود. کابل تک‌رشته‌ای از استحکام خوبی برخوردار است اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد. همین ویژگی باعث شده است که در مناطق تنگ و کوچک کاربردی نباشد. کابل‌های تک‌هسته‌ای ویژگی‌های مختص به خود را دارند اما مهم است که مشخصات کابل را با نیازهای خود تطبیق دهید. همچنین، ضروری است که در زمان خرید کابل مفتولی به دنبال یک تأمین‌کننده معتبر باشید تا بتوانید محصول باکیفیتی را خریداری کنید.