کابل فرمان چیست و در کجا استفاده می‌شود؟

استفاده از کابل فرمان یا کابل کنترل در تولید و کنترل برق ضروری است. بدون وجود این کابل، رساندن انرژی الکتریکی به ساختمان‌ها و صنایع دیگر غیرممکن است. برای ارسال سیگنال فرمان از این کابل استفاده می‌شود و به همین خاطر، به ولتاژ بالا نیاز نیست. از کابل فرمان برای فرآیندهای تولید، ارتباطات، اتوماسیون و ابزار دقیق نیز استفاده می‌شود؛ اما چیزی که کابل کنترل را متفاوت کرده است، ویژگی‌ها و کاربردهای گسترده آن است. برای شناخت بیشتر این کابل با مقاله دیگری از وبلاگ کابل برق همراه باشید.  

کابل فرمان چیست؟

کابل فرمان یا کابل کنترل (Control Cable) سیمی چند رشته‌ای است که برای طیف وسیعی از کاربردهای در صنعت برق مورداستفاده قرار می‌گیرد. کابل فرمان غالباً با استفاده از مس آنیل شده که در داخل چندین سیم بافته شده است، تولید می‌شوند. نحوهٔ تولید کابل کنترل از تداخل الکتریکی یا گسترش میدان الکترومغناطیسی جلوگیری می‌کند. این کابل همچنین دارای یک روکش محافظ از جنس پی‌وی‌سی (PVC) است که در شرایط سخت محیطی مقاومت بالایی دارد. از کابل فرمان به‌منظور انتقال سیگنال‌های دیجیتالی (باز و بسته کردن کلید و فرمان تابلو برق‌ها) و انتقال سیگنال آنالوگ (عبور جریان به نقاط مختلف پست) استفاده می‌شود. به‌طورکلی، سیم فرمان در جریان‌ها با ولتاژ پایین کاربرد دارد. بسته به نوع کاربرد، افراد اغلب از کابل کنترل در شرایط تنش مکانیکی سبک، متوسط یا زیاد استفاده می‌کنند. تصویر یک به‌طورکلی، ویژگی‌های این کابل شامل موارد زیر هستند:

• نظارت و کنترل سیگنال‌های یک سیستم الکتریکی
• مقاومت و پایداری در برابر آب (ضد آب بودن)
• پایداری در برابر فشار و نیروهای وارده از سمت محیط
• عایق محافظتی بسیار مقاوم و محافظت‌کننده از کابل

یک کابل فرمان خوب و باکیفیت باید ویژگی‌های زیر را نیز داشته باشد:

• هالوژن فری و مقاوم در برابر آتش
• مقاومت در برابر جانورانی مانند موش
• مقاوم در برابر مواد نفتی

مشخصات کابل فرمان

مشخصات اصلی کابل کنترل طبق جدول زیر است:

انواع کابل فرمان

سیم فرمان ولتاژ اسمی و کاربرد به انواع زیر تقسیم می‌شود:

کابل فرمان شیلددار (Shielded Cable)

روکش کابل شیلددار از جنس پلی‌استر است و در اندازه‌های 2 تا 61 رشته و حداکثر با سطح مقطع 2.5 میلی‌متر در بازار به فروش می‌رسد. این کابل در فضاهای حساس که تحت‌فشار و ضربه هستند، مانند زیرزمین‌ها یا زیراقیانوس‌ها استفاده می‌شود. در زمان استفاده از سیم فرمان شیلددار باید دقت شود که به‌طور مستقیم به برق اصلی متصل نشود زیرا خسارت سنگینی را به بار می‌آورد. همچنین، نباید این کابل را به‌طور دائم خم کرد چون با گذشت زمان دچار فرسودگی می‌شود. تصویر دو

سیم کنترل افشان ساده (Multi-Conductor Cable)

کابل افشان ساده بدون روکش است و از لایه‌های محافظتی کمتری برخوردار است. به همین دلیل، قیمت کمتری دارد. این کابل فرمان در اندازه‌های 2 تا 61 رشته در بازار موجود است. ولتاژ اسمی کابل افشان ساده بین 300 تا 500 ولت است. از این کابل اغلب در داخل ساختمان و تابلوهای فرمان استفاده می‌شود.

کابل کنترل تخت (Flat Cable)

این کابل انعطاف‌پذیری بالایی دارد و خم کردن آن باعث فرسودگی‌اش نمی‌شود. همین ویژگی باعث شده است تا کابل تخت برای فضاهای تنگ انتخاب مناسبی باشد. کابل فرمان تخت دارای اندازه‌های 4 تا 24 رشته است و ولتاژ اسمی آن نیز بین 300 تا 500 ولت است. همچنین، در ولتاژهای 450 تا 750 ولت نیز می‌توان از این کابل استفاده کرد. از مهم‌ترین کاربردهای سیم فرمان تخت می‌توان به استفاده در آسانسور، جرثقیل سقفی و نوار نقاله اشاره کرد. در جدول زیر انواع کابل فرمان معرفی شده‌اند:

نکته: هادی کابل فرمان اغلب در دو نوع افشان و مفتولی است. به همین دلیل، می‌توان این کابل را به انواع افشان، نیمه افشان و مفتولی نیز تقسیم کرد.

مزایای استفاده از کابل کنترل

کابل کنترل فوایدی زیادی که ما در زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• برای توزیع برق به‌صورت هوایی عالی است (به دلیل مقاومت خوب در برابر شرایط آب و هوایی).
• در شرایط بد آب و هوایی دارای عایق مناسبی است.
• افت ولتاژ و تغییرات در ولتاژ ورودی به دستگاه وجود ندارد.
• باعث افزایش عمر و دوام کارکرد دستگاه‌های برقی می‌شود.
• به صرفه‌جویی در انرژی کمک می‌کند.
• باعث آسیب کمتری به تجهیزات می‌شود.
• در هزینه‌های مربوط به قطع درختان و زندگی گیاهی و حیوانی صرفه‌جویی شود (نیازی به از بین بردن زیستگاه‌های گیاهی و حیوانی نیست).
• قابلیت نصب کابل‌های جدید بر روی تیر برق‌هایی قدیمی وجود دارد.
• شرایط نصب بر روی دیوارها و کانال‌های مخصوص امکان‌پذیر است (پنهان کردن از دید).
• شرایط نصب این کابل برای مهندسان بسیار راحت بوده و به‌سرعت انجام می‌شود.

کاربرد کابل فرمان

موارد استفاده از کابل کنترل به شرح زیر هستند:

• تجهیز کارگاه ساختمانی جهت احداث بنا
• حفر تونل و کانال‌های زیرزمینی
• تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی
• استفاده در تسمه نقاله‌های صنعتی
• خطوط پیشرفته تولید خودرو (خطوط مونتاژ دستی و اتوماتیک)
• برای اتصالات تجهیزات اتوماتیک
• استفاده در دستگاه‌های CNC
• پست‌های فشارقوی و پُرقدرت نیروگاه‌های برق
• کابل‌های تحت‌فشار و دائم الحرکت جرثقیل و بالابرها
• کاربرد در صنعت رباتیک
• کابل متحرک آسانسورها
• سیستم‌های تله‌متری
• دستگاه‌های نساجی
• دستگاه‌های چاپ
• سیم‌کشی در زیر آب

قیمت کابل کنترل

قیمت کابل فرمان تابع برخی متغیرها به شرح زیر است:

• نوع و تعداد رشته داخل کابل
• نوع هادی داخلی و پوشش خارجی
• متراژ موردنیاز کابل
• برند و محل تولید (تولید داخل یا خارج)
• نرخ ارز و قیمت دلار

در قیمت کابل کنترل باید برخی نکات زیر را در نظر داشت:

• کابل شیلددار گران‌تر از انواع دیگر این کابل است زیرا جنس هسته و روکش روی سیم‌های تابیده‌شده، از کیفیت بالایی برخوردار است.
• محصولات وارداتی معمولاً قیمت بیشتری از محصولات داخلی دارند.
• هر چه پروژه بزرگ‌تر باشد، هزینه‌های مربوط به خرید کابل فرمان افزایش پیدا می‌کند.
• عایق XLPE مقاومت حرارتی بالاتری نسبت به PVC دارد، پس قیمت کابل با XLPE بیشتر است.

برندهای تولیدکننده کابل فرمان

مهم‌ترین عواملی که باید هنگام خرید کابل کنترل در نظر گرفت، مشخصات محصول و نوع کاربرد آن است. هر چه کیفیت ساخت کابل بالاتر بوده و برند تولیدکننده محصول معتبر باشد، طول عمر و دوام کابل نیز بیشتر خواهد بود. در زیر مارک‌های معتبر تولیدکننده کابل کنترل را معرفی می‌کنیم:

• کابل ابهر
• سیم و کابل خراسان افشار نژاد
• سیم و کابل همدان
• رسانا کابل
• سیم و کابل مغان
• کابل باختر
• سیم و کابل یزد
• سیم و کابل سیمکو
• سیم و کابل کرمان

کلام آخر

کابل کنترل یا کابل فرمان به سیم‌هایی گفته می‌شود که برای ارسال فرمان‌های کنترل‌کننده و دریافت کمیت‌های اندازه‌گیری شده در فضاهای صنعتی کاربرد دارند. این کابل‌ها در سیگنال‌هایی با ولتاژ و جریان پایین که نیاز به قدرت کم وجود دارد، استفاده می‌شود. کابل‌های کنترل به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند، برای کاربردهای بسیاری استفاده می‌شوند؛ اما مهم است که در زمان خرید به دنبال یک تأمین‌کننده با فروشگاه اینترنتی معتبر باشید تا محصول خریداری‌شده از کیفیت مناسب برخوردار باشد.